Samirə Məhəmmədrəhim qızı Rüstəmova
Anadan olduğu yer | Azərbaycan res-sı, Qusar rayonu |
Təvəllüdü | 26.06.1980 |
Bitirdiyi ali təhsil müəssisəsi | Bakı Dövlət Universiteti |
Elmi dərəcəsi | Biologiya üzrə fəlsəfə doktoru |
Elmi rütbəsi | Dosent |
Namizədlik dissertasiyasının ixtisas şifri, ixtisasın adı və mövzusu | 2415.01 Molekulyar biologiya “Buğda genotiplərinin quraqlığa davamlılığının molekulyar və biokimyəvi mexanizmləri” |
Çapdan çıxmış elmi əsərlərinin ümumi sayı | 92 |
Xaricdə çıxmış elmi əsərlərinin sayı | 34 |
Beynəlxalq bazalarda referatlaşdırılan və indeksləşdirilən jurnallarda çap olunan məqalələrin sayı | 17 |
Müəlliflik şəhadətnamələrinin və patentlərin sayı | - |
Kadr hazırlığı: fəlsəfə doktorlarının sayı | - |
Əsas elmi nailiyyətləri | Normal suvarma və quraqlıq şəraitində becərilən buğda genotiplərində ontogenezin bütün fazalarında antioksidant fermentlərin (KAT, APO, GR, SOD) fəallığı tədqiq edilmiş və buğda genotiplərinin genetik determinasiya olunmuş davamlılığı ilə fermentlərin antioksidant fəallığı arasında korrelyasiya müşahidə edilmişdir; Azərbaycanda, ilk dəfə olaraq, funksional markerlərdən istifadə etməklə buğdanın müxtəlif genomları səviyyəsində quraqlığa davamlılığı cis-tənzimləyən Dreb1 transkripsiya faktorunun genləri aşkar edilmişdir; Milli Genofondda toplanmış yumşaq və bərk buğda genotiplərinin STS (Sequence-tagged-site), SCAR (Sequence Characterized Amplified Regions) və SSR (Simple Sequence Repeat) molekulyar markerlərlə analizi nəticəsində qonur, sarı və gövdə pası xəstəliklərinə qarşı effektiv davamlı Lr9, Lr19, Lr34, Yr9, Yr18, Sr11, Sr26, Sr31 genləri aşkar edilmişdir; Azərbaycanda ilk dəfə olaraq buğdanın rüşeym plazması KASP (Kompetitive Allele Specific PCR) texnologiyası ilə yoxlanılmış və effektiv davamlı gen mənbələri TKTTF ras qrupuna görə xarakterizə edilmişdir. Azərbaycanın müxtəlif regionlarında buğda bitkisində gövdə pası törədicisinin ras tərkibinin molekulyar xarakteristikası aparılmışdır. Təknukleotid polimorfizminə əsaslanan SNP (Single nucleotide polymorphism) genotipləşdirmə metodu ilə Ug99 ras qrupu aşkar edilməmişdir. 17 multilokus genotip əsasında 54 nümunədə genetik müxtəliflik müşahidə edilmişdir. 12 nümunənin TKTTF ras qrupuna, 42 nümunənin hələlik identifikasiya edilməmiş yeni ras qrupuna aid olduğu müəyyənləşdirilmişdir; Bərk buğda genotipi Bərəkətli-95 genomundan DREB transkripsiya faktoru geni ayrılaraq molekulyar xarakterizə edilmışdir. Sekvens məhsullarında DREB geni üçün spesifik 3 konservativ sahə: EREBP/AP2 DNT-birləşdirən domen, nüvədə lokalizasiyasını müəyyənləşdirən N-sonluqlu siqnal və EREBP/AP 2 domeninə söykənən Ser/Thr ilə zəngin konservativ sahə müəyyən edilmişdir; Azərbaycan və Almaniya mənşəli buğda genotiplərində quraqlığın təsirilə induksiya olunan DREB1 transkripsiya faktoru geninin ekspressiyasının müqayisəli analizi aparılmışdır. |
Elmi əsərlərinin adları | Rustamova S.M, Shrestha A., Naz A.A., Huseynova I.M. Expression profiling of DREB1 and evaluation of vegetation indices in contrasting wheat genotypes exposed to drought stress. Plant Gene, 2020 (accepted) Rustamova S.M. (2020) Designing specific primers for quantitative real-time PCR analysis of DREB genes in wheat. The reports of National Academy of Sciences of Azerbaijan, 2020, V. LXXXVI, №1-2, p. 59-65. Rustamova S.M., Suleymanova Z.J., Isgandarova T.Y., Zulfugarova S.T., Mammadov A.C., Huseynova I.M. (2019) Identification of Stress Responsive Genes by Using Molecular Markers to Develop Tolerance in Wheat. Wheat Production in Changing Environments. Springer, pp.421-442. Zulfugarova S.T., Rustamova S.M., Huseynova I.M. (2019) Identification of HSP16.9 gene in local wheat genotypes using an allele-specific primer. Transactions of the Institute of Molecular Biology & Biotechnologies, ANAS, v.3., p. 49-56. Rustamova S.M., Abdullayeva G.R., Huseynova I.M. (2018) Application of PCR-based functional molecular markers to identify Dreb1 Genes in Triticum aestivum L. SciFed Biotech and Bioengineering Journal, (http://scifedpublishers.com/journals/scifed-biotech-bioengineering-journal/ current-issue/3). Rustamova S.M., Huseynova I.M., Aliyev J.A. (2018) Molecular Analysis of Resistance Genes to Brown Rust Lr9, Lr19, Lr34, Lr35 and Yellow Rust Yr9, Yr18 in Azerbaijan Wheat Germplasm. Proceedings of ANAS (Biological and medical Sciences), v. 72 (3), p. 13-26 (Spesial issue) . Isgandarova T.Y., Rustamova S.M., Huseynova I.M. (2018) Validation of QTL for the flag leaf senescence in wheat under drought. Transactions of the Institute of Molecular Biology & Biotechnologies, ANAS, v. 73, p. 70-75 (Spesial issue). Abdullayeva G.R., Rustamova S.M., Huseynova I.M. (2018) Isolation and Structural Analysis of Partial DREB Gene from Azerbaijan Local Wheat Genotype. Proceedings of ANAS (Biological and medical Sciences), 73, p. 70-75 (Spesial issue). Зульфугарова С.Т., Омарова С.А., Рустамова С.М., Гусейнова И.М. Изучение сортспецифической термостабильности мембран у пшеницы при гипертермии. Труды Центрального Ботанического Сада НАН Азербайджана. 2018, Том XV, стр 9-14. Abdullayeva G.R., Rüstəmova S.M., Hüseynova İ.M. Azərbaycanın yerli buğda genotipindən DREB geninin ayrılması və molekulyar xarakterizə olunması. AMEA Mərkəzi Nəbatat Bağının Elmi Əsəsrləri. 2018, XVI cild, səh 35-40. Rustamova S.M., Isgandarova T.Y., Huseynova I.M. Assessment of wheat genotypes using TRAP9 marker linked to cell membrane stability. Transactions of the Institute of Molecular Biology & Biotechnologies, ANAS, 2017, v. 1, p. 44-49. Rustamova S.M., Sadigov Sh.F., Mammadov A.Ch., Huseynova I.M. (2017) Identıfıcation Of Stem Rust Resistance Genes Sr11, Sr26 And Sr31 In Azerbaijani Wheat Germplasm Using Molecular Techniques. Transactions of the Institute of Molecular Biology & Biotechnologies, ANAS, v.1., p. 24-32. Huseynova I.M., Rustamova S.M., Suleymanov S.Y., Aliyeva D.R., Aliyev J.A. Drought-induced changes in photosynthetic apparatus and antioxidant components of wheat (Triticum durum Desf.) varieties. Photosynthesis Research, 2016, v.130(1-3): 215-223. DOI 10.1007/s11120-016-0244-z. Huseynova I.M., Allahverdiyev T.I., Babayev H.G., Aliyeva D.R., Rustamova S.M., Aliyev J.A. Wheat: approaches to improve under water stress. Water Stress and Crop Plants: A Sustainable Approach, 2016, John Wiley, UK, pp. 506-542 (invited chapter). Huseynova I.M., Rustamova S.M., Aliyeva D.R., Babayev H.G., Aliyev J.A. Photosynthesis, Antioxidant Protection and Drought Tolerance in Plants. Drought Tolerance in Plants, Physiology and Biochemistry. 2016, Springer, Vol 1., pp. 349-378 (invited chapter). Huseynova I.M., Rustamova S.M., Guliyeva F.B., Aliyev J.A. Wheat Rusts in Azerbaijan: Effective Genes for Resistance. İn: Advances in Environmental Research (ed. Justin A.Daniels), 2015, Volume 44, Nova Science Publishers, pp. 193-220 (invited chapter). Huseynova I.M., Rustamova S.M., Nasrullayeva M. Y., Aliyev J. A. Screening of barley genotypes for drought tolerance using molecular markers. International Journal of Plant Research. 2015, Vol. 1, No. 3, pp. 88-92. Huseynova I.M., Rustamova S.M., Guliyeva F.B., Aliyev J.A. Evaluation of winter wheat varieties for resistance to yellow and brown leaf rust in Azerbaijan. Global Journal for Research Analysis, 2015, V.4 (1), pp. 5-9. Huseynova I.M., Rustamova S.M., Guliyeva F.B., Aliyev J.A. Molecular assessment of the allelic state of Lr34 leaf rust resistance gene in bread wheat germplasm in Azerbaijan. Reports of ANAS, 2015, v LXXI, N2, pp. 106-111. Nasrullayeva M.Y., Rustamova S.M., Aliyeva D.R., Aliyev J.A. Differential responses of antioxidative system to soil water shortage in barley (Hordeum vulgare L.) genotypes. Advances in Biological Chemistry, 2014, v. 4, pp. 351-359. İbrahimov E.R., Təlai C.M., Rüstəmova S.M., Hüseynova İ.M., Əliyev C.Ə. Azərbaycanda sarı pas (Puccinia striiformis West.) Törədicilərinin yumşaq buğda sortlarının inkişaf dinamikası, morfofizioloji xüsusiyyətləri, dənin keyfiyyət göstəriciləri və məhsuldarlığına təsiri. AMEA-nın Xəbərləri (biologiya və tibb elmləri), 2014, c.69, N 1, s. 97-103. Hüseynova I.M., Nəsrullayeva M.Y., Rüstəmova S.M., Əliyeva D.R., Əliyev C.Ə. Quraqlıq Stresinin Təsirinə Məruz Qalmış Arpa genotiplərinin (Hordeum vulgare L.) yarpaqlarında antioksidant fermentlərin fəallığının və izoenzim tərkibinin tədqiqi. AMEA-nın Xəbərləri (biologiya və tibb elmləri), 2014, c.69, N 2, s. 5-12. Huseynova I.M., Guliyeva F.B., Rustamova S.M. and Aliyev J.A. PCR-based molecular markers linked to the leaf rust resistance gene Lr19 in different bread wheat cultivars. Advances in Biological Chemistry, 2013, v.3 N 1, pp. 153-158. Huseynova I.M., Rustamova S.M., Mammadov A.Ch. Identification of Dreb 1 genes involved in drought tolerance in wheat (Triticum L.). Proceedings of the 15th International Congress on Photosynthesis. Beijing, China, 2011. In: Photosynthesis Research for Food, Fuel and Future (eds. by Tingyun Kuang, Congming Lu and Lixin Zhang), 2013, Springer, pp. 552- 555. Rustamova S.M., Babayev H.G., Suleymanov S.Y., Huseynova I.M. Antioxidant defense system and photochemical characteristics of chloroplasts in wheat genotypes subjected to water stress. Proceedings of the 15th International Congress on Photosynthesis. Beijing, China, 2011. In: Photosynthesis Research for Food, Fuel and Future (eds. by Tingyun Kuang, Congming Lu and Lixin Zhang), 2013, Springer, pp. 568- 571. Suleymanov S.Y., Bayramova K.H., Rustamova S.M., Maharramova E. H., Huseynova I.M. Antioxidant enzymes and functional state of PS II in plants grown under various radium (226Ra) concentrations. Proceedings of the 15th International Congress on Photosynthesis. Beijing, China, 2011. In: Photosynthesis Research for Food, Fuel and Future (eds. by Tingyun Kuang, Congming Lu and Lixin Zhang), 2013, Springer, pp. 560- 563. Huseynova I.M., Rustamova S.M., Suleymanov S. Y., Aliyev J.A. Biochemical and molecular aspects of drought tolerance in wheat Triticum L. Genotypes. M. Ashraf et al. (eds.), Crop Production for Agricultural Improvement, 2012, Springer Part 2, pp. 443-476. Гусейнова И.М., Рустамова С.М., Алиев Д.А. Фотохимическая эффективность ФС II генотипов пшеницы, выращенных при почвенной засухе. Электронный журнал «Современные проблемы науки и образования», 2011, №5, http://www.science-education.ru/99-4921. Huseynova I.M., Rustamova S.M. Screening for Drought Stress Tolerance in Wheat Genotypes Using Molecular Markers. Proceedings of the National Academy of the Sciences of the Republic of Azerbaijan (Biological Sciences), 2010, V.65, N 5-6, pp. 132-139. Huseynova I.M., Suleymanov S.Y., Rustamova S.M. Response of photosynthetic apparatus and antioxidant defense systems in Triticum aestivum L. cultivars subjected to drought stress. Proceedings of the National Academy of the Sciences of the Republic of Azerbaijan (Biological Sciences), 2010, V.65, N 5-6, pp. 49-59. Huseynova I.M., Rustamova S.M., Mammadov A.Ch., Aliyev D.A. Dreb 1 genes that positively regulate drought-resistance in wheat genotypes. Reports of Azerbaijan National Academy of Sciences, 2010, v. LXVI, № 2, pp. 92-100. Гусейнова И. М., Рустамова С.М., Мамадов А. Ч., Алиев Д. А. RAPD маркеры, ассоциированные с засухоустойчивостью в генотипах пшеницы Triticum L. Доклады НАН Азербайджана, 2010, т. LXVI, № 1, с.104-110. Rüstəmova S.M., Qasımova G.N. Quraqlıq stresi zamanı Triticum aestivum L. buğda genotiplərində zülalların keyfiyyət və kəmiyyət dəyişiliklərinin öyrənilməsi. Azərbaycan Aqrar Elmi, 2010, N1-2, s.154-156. Рустамова С.М., Гусейнова И.М. Молекулярные механизмы устойчивости растений к водному стрессу. Известия НАН Азербайджана (серия биологическая), 2009, №3-4 с. 12-25. Рустамова С.М., Сулейманов С.Ю., Бабаев Г.Г., чл.-корр. НАНА Гусейнова И.М. Динамика функционирования антиоксидантных ферментов у различных генотипов пшеницы при дефиците воды. Доклады НАН Азербайджана, 2009, №5, т. LXV, № 5, с.79-86. Гусейнова И.М., Сулейманов С.Ю., Рустамова С.М., Алиев Д.А. Индуцированные засухой изменения в фотосинтетических мембранах различных генотипов пшеницы Triticum aestivum L. Биохимия, 2009, том 74, вып. 8, с. 1109 – 1116. Гусейнова И.М., Сулейманов С.Ю., Азизов И.В., Рустамова С.М., Магеррамова Э.Г., Алиев Д.А. Влияние высоких концентраций хлорида натрия на фотосинтетические мембраны генотипов пшеницы. Труды Института ботаники НАНА, Баку: Элм, 2008, том XXVIII, с. 230-238. Гусейнова И.М., Рустамова С.М., Сулейманов С.Ю. РНК-редактирование: посттранскрипционное изменение генетической информации. Известия НАН Азербайджана (cерия биологическая), 2005, № 3-4, с. 16-33. |
Respublika, beynəlxalq və xarici ölkələrin elmi qurumlarında üzvlüyü |
|
Pedaqoji fəaliyyəti | 2015-ci ildən AMEA-nın magistraturasında “Molekulyar biologiya” ixtisası üzrə “Genetik məlumatın ekspressiyasının tənzimlənməsinin molekulyar mexanizmləri” fənnini tədris edir. Rəhbərliyi altında 1 magistr dissertasiyası müdafiə edilmişdir. 3 fəlsəfə doktoru dissertasiyasına rəhbərlik edir. |
Digər fəaliyyəti | - |
Təltif və mükafatları | "Azərbaycan Respublikasının qabaqcıl təhsil işçisi" döş nişanı (2019) |
İş yeri və ünvanı | AMEA Molekulyar Biologiya və Biotexnologiyalar İnstitutu, İzzət Nəbiyev küçəsi 11, Bakı AZ1073, Azərbaycan |
Vəzifəsi | Aparıcı elmi işçi; İctimai əsaslarla institutun Təhsil şöbəsinin müdiri |
Xidməti tel. | (+994 12) 5381164 |
Mobil tel. | (+994 50) 4500416 |
Ev tel. | (+994 12) 5628671 |
Faks | (+994 12) 5102430 |
Elektron poçtu | samirarustamova80@gmail.com |