Anadan olduğu yer

Quba şəhəri

Təvəllüdü

30.06.1961

Bitirdiyi ali təhsil müəssisəsi

S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti

Elmi dərəcəsi

Biologiya üzrə fəlsəfə doktoru

Elmi rütbəsi

dosent

Namizədlik dissertasiyasının ixtisas şifri, ixtisasın adı və mövzusu

2411.02

Bitki fiziologiyası 

“Müxtəlif bərk buğda genotiplərində somaklonal dəyişkənliyin öyrənilməsi”

Çapdan çıxmış elmi əsərlərinin ümumi sayı

74

Xaricdə çıxmış elmi əsərlərinin sayı

33

Beynəlxalq bazalarda referatlaşdırılan və indeksləşdirilən jurnallarda çap olunan məqalələrin sayı

3

Müəlliflik şəhadətnamələrinin və patentlərin sayı

-

Kadr hazırlığı:

-          fəlsəfə doktorlarının sayı

-

Əsas elmi nailiyyətləri

Bərk buğda genotiplərin yetişməmiş rüşeyimindən təcrid olunmuş hüceyrə kulturası alınmışdır. Kallus toxumalarında kallusəmələgəlmənin genetik determinasiyası və morfogenetik xüsusiyyətləri öyrənilmişdir. Təcrid olunmuş hüceyrə və toxuma kulturasında morfogenez problemləri və onun tənzimlənməsi öyrənilmişdir. Dəyişdirilmiş formalarının alınması məqsədi ilə kallus hüceyrələrindən bitki rekonstruksiyası, regenerant-bitkilərin sınaq şüşəsi kulturasında inkişaf xüsusiyyətləri, onların ilkin formalardan epigenetik fərgləri, morfoloji və biokimyəvi variabelliyi öyrənilmişdir. Bərk buğdanın seleksiya proqramında istifadəsi məqsədi ilə somaklonal dəyişkənliyə malik bitki- regenerantları alınmışdır. In vitro şəraitində bitki hüceyrələrində genetik qeyri-sabitlik və bitki regenerantlarının genetik və fenotipik müxtəlifliyin olması barədə geniş material yığılmışdır. Buğda hüceyrə kulturasında yüksək temperaturun morfo-fizioloji və adaptiv proseslərə təsiri öyrənilmişdir. Morfogen potensialın və regenerasiya qabiliyyətinin genotipin davamlılıq dərəcəsindən və becərilmə müddətindən asılılı olması, genotipin adaptiv qabiliyyətində etilenin rolu, yüksək temperatura davamlı hüceyrə ştamlarının alınması və seçilməsi mümkünlüyü göstərilmişdir. Müxtəlif NaCl duzu qatılığlarında becərilən buğda hüceyrə kulturası alınmışdır. Duz stresində in vivo və in vitro tam orqanizm və hüceyrə səviyyəsində bitkilərin realizə olunan adaptiv reaksiyaları aşkar edilmişdir, adaptasiya prosesinində osmoprotektorların siqnal sisteminin elementi kimi toplanma dinamikası, siqnal sisteminin qeyri spesifik reaksiyaları, qeyri spesifik reaksiyaların ilkin və adaptiv davamlılığa təsir dərəcəsi öyrənilmişdir. Hüceyrə, toxuma və intakt bitki orqanlarının ümümi davamlılığda payı təyin edilmişdir. Genotiplərin normal və duz şəraitində yetişdirilmiş bitki yarpaqlarında və kalluslarında NaCl duzunun zülal kompleksinə təsiri elektroforez metodu ile öyrənilmişdir. Duz və normal şəraitdə yetişdirilən kallusdan alınan fraksiyaların müqaisəli analizi göstərmişdir ki, normal şəraitdə 45 -50 kD ölcüdə olan zülal duz şəraitində həddən artıq zəif ekspressiya olunur və duz şəraitində normal bitki üçün xarakterik olmayan böyük ölçülü (~ 85 – 90kD) yeni bir zülal spektri aydın müşahidə edilir. Müxtəlif buğda genotiplərdə stress zamanı adaptivlik potensialını aktivləşdirilən bir siqnal sistemi kimi prolin sintezi öyrənilmişdir. Stresin induktoru kimi prolinin əmələ gəlməsi və toplanmasının təhlili ilkin və ikinci stress (şoranlaşma) zamanı genotiplərin müxtəlif reaksiyasını göstərmişdir. Sınaqdan keçmiş metodik yanaşmalar müxtəlif buğda genotiplərin duza qarşı rezistentliyi, adaptiv potensialın xarakterizə edilməsi və müəyyən dərəcədə konstituv və indusibel davamlığın qarşılıqlı təsirinin müəyyənləşdirilməsi bitkiləri ranjə edilməsinə imkan vermişdir. Buğda hüceyrə kulturasında,  selektiv mühitdə  duza davamlı hüceyrələrin seçilməsi üçün texnologiyanın müxtəlif sxemləri  işlənib hazırlanmış və ayrı ayrılıqda effektivliyi qiymətləndirilmişdir.Duza rezistent regenerant bitkilər alınmışdır. Cd ionlarının istifadəsi ilə yüksək temperatura rezistentlik göstərən hüceyrə xətlərinin yaradılması texnologiyasının elementlərinin işlənilib hazırlanmışdır. İn vitro kulturada kallusun morfogen potensialı və hüceyrə metobalizması üçün toksiki olmayan, kallus hüceyrələrinin böyüməsini inhibə etməyən selektiv agentin (kadmium sulfat) dozası müəyyənləşdirilmişdir və F₀  nəsl bitki regenerantları alınmışdır.

(Panax ginseng) jenşen toxuması kulturaya keçirilmişdir. Alınan ştam yüksək artım sürətinə və yüksək farmokoloji aktivliyə malik olmuşdur.

Buğda getotiplərinin stres amillərinə qarşı adaptasiya mexanizmlərinin in vivo və in vitro opqanizm və hüceyrə səviyyəsində  araşdırılması

Elmi əsərlərinin adları

1. M.G. Mamedova. Callusogenesis and morphogenesis in wheat culture in the presence of cadmium ions, ANAS. Transactions of the IMBB,2020 (in press)
2. M.G. Mamedova, G.M. Ibrahimova. Proliferation of an isolated wheat culture under the influence of hormonal factors against the background of salt stress. ANAS. Transactions of the IMBB, 2019 vol.3, p. 90-93
3. M.H.Məmmədova, Əlisoy F.Ə., Qaragözov T.H. Duz  Şəraitində  In Vitro Təcrid Olunmuş Buğda Hüceyrələrinin  Skriningi. Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetində (ADAU) “akademik Cəlal Əlirza oğlu Əliyevin 90 illik yubileyinə həsr olunan “Akademik Cəlal Əliyev və bioloji müxtəlifliyin genetik ehtiyatları” övzusunda gənc tədqiqatçıların elmi-praktik konfransı, 30 noyabr 2018 s. 470-474
4. 4.      M.G.Mamedova. T.H. Karagezov. Моделирование солевого стресса в градиенте возрастающего стрессорного фактора. Ministry of Education and Science of Ukraine, Sumy State Pedagogical University named after A.S. Makarenko, Ukraine, Polessky State University, Belarus, St. Cloud State University, Minnesota, United States, II International Conf. “Present biological science 09-10 November, 2018. P.132-135
5. M.H.Məmmədova, Əlisoy F.Ə., Qaragözov T.H. Buğda genotiplərində müxtəlif stress faktorlarin in vitro morfogenezə təsiri. Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetində (ADAU) “akademik Cəlal Əlirza oğlu Əliyevin 90 illik yubileyinə həsr olunan “Akademik Cəlal Əliyevin elmi irsini öyrənirik” mövzusunda gənc tədqiqatçıların elmi-praktik konfransı, 28 sentyabr 2018. S.62-67
6. M.G.Mamedova, T.H. Qaragezov. The content of free proline in callus cells of wheat under salt stress. Miedzynarodowa konf.multidyscyplinarna “kluczowe problem educkacija I nauka: perspekywy rozwoju dla ukrainy I polski” Stalowa Wola, Polska 20-21july, V.4 2018 p.79-82 ISBN 978-9934-571-50-3
7. M.H.Məmmədova, F.Ə. Əlisoy. Buğdanın kallusəmələgəlmə induksiyasının genotip və fitohormon qatılıqlarından asılılığı / Akademik V.Hacıyevin 90 illiyinə həsr edilmiş”Botaniki tədqiqatlarda yeni çağırış” adlı konfransın materialları. 2018.s.230-232.
8. M.G.Mamedova, T.G. Garagozov, F.A.Alisoy. Abiotic stress and morphogenic potential of wheat in vitro in conditions of elevated temperatures. Proceedings of ANAS.(Biological and Medical Sciences)  2018, vol.73,N 2,  p.95-98
9. 9.      М.Г.Мамедова, Т.Г.Карагезов. Взаимосвязь синтеза пролина и растворимых сахаров в культуре пшеницы in vitro при действии солевого стрессора. The international research and practical conference "The development of nature sciences: problems and solutions" (Brno, the Czech Republic, April 27-28, 2018 V.1, P. 188-192.  ISBN 978-9934-571-36-7
10. 10.  M.H.Məmmədova, F.Ə. Əlisoy, T.H. Qaragözov. In vitro  kultura ilə assosiasiya olunmuş patogenlər və onların mümkün rolu “Müasir təbiət elmlərinin aktual problemləri” mövzusunda Beynəlxalq elmi-praktik konfransın materialları, 2018 Gəncə.II hissəs. 315-317
11. М.Г.Мамедова, Т.Г.Карагезов, Ф.А.Алисой,.Дж.М.Талаи, Э.Р.Ибрагимов. Клеточная селекция пшеницы in vitro на жаростойкость и влияние эндофитной инфицированности на морфогенетический потенциал. Электрон. Рецензир. Журнал Инст. Биохимии и Генетики Уфимского научного центра РАН Биомика / Biomics 2018. 10 (1). С. 33-36. DOI: 10.31301/2221-6197.bmcs.2018-8
12. М.Г.Мамедова, Т.Г.Карагезов, Ф.А.Алисой. Ростовая и морфогенетическая способность каллусных клеток пшеницы и проявление инфицированности при селекции на жаростойкость. Международная научная конференция PLAMIC2018 «Растения и микроорганизмы: биотехнология будущего»Уфа, 2018.13-17 июня, с.190
13. M.H.Məmmədova, T.H.Qaragözov, F.Ə. Əlisoy. In vitro  şəraitdə abiotik  streslərə  qarşi  davamliliğin  hüceyrə seleksiyasi. Azərbaycan Əkinçilik Elmi-tədqiqat İnstitutunun Elmi əsərləri Məcmuəsi 2018  XXIX cild, s.198-203
14. T.H. Garagezov, I.M.Huseynova, M.G. Mamedova.  Agar System (Agaroponics) for Modeling Abiotic and Biotic Effects on a Plant Organism (Manuals) Proceedinngs of ANAS (Biological and Medical Sciences), vol.72, No 3, p 41-47 (2017)
15. 15.  M.G. Mamedova, T.G. Garagozov. Soluble sugars and proline in isolated wheat culture   under salt stress. ANAS. Transactions of the IMBB, vol.1 p.167 -171, 2017
16. Карагезов Т.Г., Исмаилова Г.И., Мамедова М.Г. Морфогенный потенциал изолированной культуры шафрана (Crocus Sativa L.) при субкультивировании.. НАН Украины «Факторы эксперимент. эволюции организмов»,2016 г., Одесса, Украина.       Т.19 стр. 130 -132
17. Мамедова М.Г. Роль пролина в резистентности растений к стрессорам. АМЕА-nın Xəbərləri Biologiya və tibb elmləri seriyası, 2015, cild 70, N3, səh.73-77
18. М.Г.  Мамедова, Т.Г.  Карагезов. Некоторые представления о механизмах устойчивости растений. Azərbaycan Elmi-tədqiqat Əkinçilik İnstitutunun Elmi əsərləri Məcmuəsi,2016, Cild XXVII. 151-158s.
19. Karagyozov T.H., Asadova S.Sh., Azizov I.V., Mamedova M.H. A new approach to biotechnology of saffron (Crocus Sativus L.). Global jurnal of science Frontier research: C Biol.science USA,2015. V.15 issue 6(ver.1.0) P.1-3.
20. Т.Г.  Карагезов, М.Г.  Мамедова, И.М.Азизов, С.Ш.Асадова. Некоторые проблемы и перспективы биотехнологического размножения шафрана. НАН Украины «Факторы эксперимент. эволюции организмов», 2015. Т.17 стр.179-182
21. M.H. Məmmədova, T.H. Qaragözov. Buğda seleksiyasında hüceyrə texnologiyası. Azərbaycan Elmi-tədqiqat Əkinçilik İnstitutunun Elmi əsərləri Məcmuəsi, XXVİ cild, 2015, səh.156-165
22. T.H.Qaragözov, İ.Ə.Əzizov, S.Ş.Əsədova,  M.H.Məmmədova. Zəfəranın (Crocus Sativus L.) in vitro çoxaldılması. АМЕА-nın Xəbərləri Biologiya elmləri seriyası, 2014, 69, №1, с. 12-15.
23. Карагезов Т.Г, Асадова С.Ш., Мамедов Т.С., Мамедова М.Г. Ускоренное размножение виноградной лозы как посадочного материала для архитектурного городского дизайна. Геополитика и Экогеодинамика регионов. Научный журнал. Симферополь. 2014. Том 10, вып. 1, стр. 572 -576.
24. Т.Г.  Карагезов, И.М.Азизов, С.Ш.Асадова, М.Г.  Мамедова.  Морфогенез и органогенез шафрана (Crocus Sativa L.) in vitro. «Plant Phisiology as a Theoretical Basis for Innovative Agriculture and Phytobiotechnologies» International scientific conference and School for young scientists. Kalininqrad 2014. Vol.1 p.232-234
25. T.H.Qaragözov, S.Ş.Əsədova, M.H.Məmmədova. İzolə edilmiş buğda sünbüllərinin in vitro becərilməsi metodu. Azərbaycan Elmi-tədqiqat Əkinçilik İnstitutunun Elmi əsərləri Məcmuəsi,XXIV cild, 2013, səh.155-157
26. УФ. Ибрагимова, И.В. Азизов, М.Г.Мамедова. Реакция сортов твердой и мягкой пшеницы на хлоридное засоление. НАН Украины. Институт Физиологии растений и Генетики.  Физиология и биохимия культурных растений. Т.45, № 5, с.399-407, 2013
27. Т.Г.  Карагезов, И.М.Азизов, С.Ш.Асадова, М.Г.  Мамедова. Биотехология размножения шафрана (Crocus S. L) “Botanika bağlarında vədendropark landşaft memarlığı” V Beynəlx konfr. 5-8 noyabr 2013. s. 226-230
28. КарагезовT.Г, Асадова С.Ш, Ибрагимова У.Ф., Мамедова М.Г. Методический подход для определения степени адаптивности растений пшеницы путем моделирования нарастающего воздействия солевого стресса. Azərbaycan Elmi-tədqiqat Əkinçilik İnstitutunun Elmi əsərləri Məcmuəsi, XXIII cild,2012, s. 101-106
29. Т.Г.  Карагезов, И.М.Азизов, С.Ш.Асадова, М.Г.  Мамедова. Особенности каллусогенеза и морфогенеза в культуре тканей шафрана. Труды XXI Международного научного Симпозиума, Симферополь, 2012, с. 452-455
30. Т.Г.  Карагезов, И.М. Азизов, С.Ш. Асадова, М.Г.  Мамедова. Эмбриогенез и морфогенез у Crocus Sativus L. VII Съезд Общества физиологов растений России. Физиология растений -фундаментальная основа экологии и инновационных биотехнологий. Нижний Новгород, 4-10 июля, 2011 г. Мат. Докл., часть 1, с. 311-313
31. Т.Г.  Карагезов, С.Ш.Асадова, И.М.Азизов, М.Г.  Мамедова. Индукция каллусогенеза и соматического морфогенеза у Crocus S. L. Новые и нетрадиционные растения и перспективы их использования. Материалы 1Х межд. Симпозиума. Пущино, 14-18 июня,2011, c. 45-47
32. Т.Г.  Карагезов, С.Ш.Асадова, М.Г.  Мамедова. Каллусогенез и Соматический эмбриогенез у Сrocus sativus L. АМЕА-nın Xəbərləri Biologiya elmləri seriyası,,2010, 65, №1-2, с. 52-57.
33. Т.Г.  Карагезов, С.Ш. Асадова, И.М. Азизов, М.Г.  Мамедова. Особенности каллусообразования и регенерация растений шафрана (Crocus s. L). Биологические основы садоводства и овощеводства Мат. международной конфе-ренции с элементами науч-ной школы для молодежи. 22-25 сентября 2010 г. Мичуринск, с.163-167
34. T.H. Qaragezov, A.S. Asadova, M.H.Mamedova. Nature of physiological reactions of various wheat genotypes under sudden and salinity condition. Proceedinngs of ANAS (Biological Sciences), 65 (5-6): p.201-204, 2010
35. Карагезов Т.Г., Ибрагимова У.Ф., Мамедова М.Г. Стрессорная реакция листьев и корней различных генотипов пшеницы при внезапном и постепенном засолении. АМЕА-nın Xəbərləri Biologiya elmləri seriyası,, 2008, 63, №5-6, с. 14-21
36. Карагезов Т.Г., Азизов И.В., Мамедова М.Г. Антимикробная активность культуры ткани женьшеня. VİМеждун.симпозиум «Новые и нетрадиционные растения и перспективы их использования» Москва, Пущино, 2006 стр.236-239
37. Карагезов Т.Г, Мамедова М.Г. Биотехнологические основы культивирования пшеницы in vitro. ET Əkinçilik İnst. Elmi Əsərlərin Məcmuəsi XXII cild, 2005 səh.123-131
38. Азизов И.В., Асадова С.Ш., Бархалова Ф.Р., Мамедова М.Г., Карагезов Т.Г. Формирование фотосинтетического аппарата у эмбриоидов люцерны Medicago sativa L. В условиях солевого стресса. АМЕА-nın Xəbərləri Biologiya elmləri seriyası, 2004, №3-4, с. 3-10
39. Qaragözov T.H., Əsədova S.Ş., Əliməmmədzadə İ.M., М.H.Məmmədova, Həsənov F.E. «Tİ- MEDİA»-şirkətinin mətbəəsi,Г М – 001520 – 2004, qrifli nəşr, 78 s.
40. İbrahim V.Ezizov¸ Sedaget Ş.Esedova¸    Tofiq H.Qaragözov, Mahire H.Memmedova. Sodium kloridin yonca (Medıcago sativa L.) embrioidlerinde fotosintez kuruluşlarının       oluşmasına etkisi, ХХП Ulusal Bioloji konqresi 21-24, Hazıran, 2004 Adana, 69-73
41. İ. V.Ezizov, S. Ş.Esedova¸ Z. Ş İbrahimova, M.H.Memmedova, T. H.Qaragözov Yonca və buğda morfogenezinin induksiyası zamanı fotosintez kuruluşlarının oluşması. XIII Biotexnoloji konqresi. 25-29 avqustos, 2003, Çanakkale. Bildiriler kitabı, 36-41.
42. 42.  Азизов И.В., C.Ш.Асадова, М.Г.Мамедова, Карагезов Т.Г., Алиев Дж.А. Стресс и особенности некоторых физиологических процессов у эмбриоидов люцерны. Мат.V Межд. Симп. «Новые и нетрадиционные растения и перспективы их использования» г. Москва, 9-14 июня 2003 г.с.104-106
43. Т.Г.Карагезов, C.Ш.Асадова, М.Г.Мамедова. Культура клеток растений в изучении адаптивных реакций. «Biokimya bu gün və sabah» mövzusundaelmi konfr. Materialları Bakı,2003, 107-109
44. Т.Г.Карагезов, C.Ш.Асадова, М.Г.Мамедова. Особенности соматического эмбриогенеза в культуре тканей пшеницы и люцерны. «Biokimya bu gün və sabah» mövzusundaelmi konfr. Materialları Bakı,2003, 103-105
45.  И.В.Азизов, Т.Г.Карагезов, C.Ш.Асадова, Ф.Р.Бархалова, М.Г.Мамедова. Действие различных концентраций на рост и фотосинтетические показатели современных сортов пшеницы. «Biokimya bu gün və sabah» mövzusundaelmi konfr. Materialları Bakı,2003, с.101-103
46.  Мамедова М.Г. Действие повышенных температур на пролиферирующую и регенерационную способность культуры клеток различных генотипов пшеницы. АМЕА-nın Xəbərləri Biologiya elmləri seriyası, 2002, №1-6, s. 373-382, Bakı
47. Qaragözov T.H., M.H. Memmedova. Kallustun kültürleşme zamanı bitki regenerantlarının çıxışına etkisi. ХIII, Ulusal Bioloji konqresi cilt, II, 1997 s.471-478
48. Qaragözov T.H., M.H. Memmedova., C.Ə. Əliyev. Bərk buğdanın yetişməmiş rüşeymdən kallusəmələgəlməsi və bitkinin regenerasiyası. АМЕА-nın Xəbərləri Biologiya elmləri seriyası, 1993, №1-3 s. 189 -195

Respublika, beynəlxalq və xarici ölkələrin elmi qurumlarında üzvlüyü

-

Pedaqoji fəaliyyəti

AMEA-nın Molekulyar Biologiya və Biotexnologiyalar institutunda magistr pilləsi üzrə ixtisas fənlərinin tədrisi

Digər fəaliyyəti

-

Təltif və mükafatları

AMEA 70 illik yubileyi münasibəti AMEA Biologiya və Tibb Elmləri Bölməsinin Fəxri Fərmanı;

Uzunmüddətli səmərəli elmi və ictimai fəaliyyətinə görə AMEA Biologiya və Tibb Elmləri Bölməsinin Fəxri Fərmanı;

İş yeri və ünvanı

AMEA Molekulyar Biologiya  və Biotexnologiyalar Institutu, Bakı ş. İzzət Nəbiyev küç. 11

Vəzifəsi

Laboratoriya müdiri

Xidməti tel.

Mobil tel.

(+994 55) 514 12 26

Ev tel.

(+994 12) 492 12 26

Faks

(+994 12) 510 24 33 

Elektron poçtu

gamira2010@ mail.ru

m.mammadova@imbb.science.az